Rođen u Novom Sadu 3. decembra 1869.,
prvo obrazovanje stekao je u Beogradu. Pravne studije
završio je pohađao je u Minhenu, Cirihu i Ženevi
između 1886. i 1890. godine. Zatim se u Parizu
bavio državnim pravom i političkim naukama do
1891. godine. Prva Jovanovićeva služba u zemlji
bila je u Ministarstvu inostranih dela. Do Balkanskih
ratova prelazi put od pisara II
klase do Atašea carigradskog poslanstva i na posletku
sekretara ministarstva. U ratovima koje je u drugoj
deceniji dvadesetog veka srpska država vodila za oslobođenje
i ujedinjenje Južnih Slovena Jovanović je bio šef
pres-biroa Vrhovne komande. Sa srpskom vojskom Jovanović
je prešao preko Albanije, da bi potom učestvovao u
radu državne delegacije na Pariskoj konferenciji mira.
Posvećen
nauci, Jovanović je dvadesetih i tridesetih ostao
izvan političke. Nakon pogibije kralja Aleksandra
(1934.) u izmenjenim okolnostima, svestan potrebe preuređenja
jugoslovenske države Jovanović se našao na čelu
grupe intelektualaca koja je osnovala Srpski kulturni
klub. Ciljevi kluba su u početku zaštita srpskih
interesa i ostvarivanje jugoslovenske integracije, iznad
svega na kulturnom polju. Nakon stvaranja banovine
Hrvatske Klub počinje da se u svome radu potpuno
posvetio politici. Prestiž koji je Klub svojim
delovanjem zadobio, kao i ugled samog Jovanovića učinili
su da on uđe u pučistićku Vladu generala
Simovića kao njen potpredsednik. Nakon propasti
Jugoslavije Jovanović je prve izgnaničke
godine Ministar pravde u Vladi u iѕbeglištvu, a
zatim i njen predsednik1942.-1943. godine. Penzionisan
je kao potpredsednik Vlade, Ministar unutrašnjih dela i
zastupnik Ministra vojnog. Poslednjih trinaest godina živi
u izgnanstvu, osuđen od komunističkog
jugoslovenskog režima na dvadeset godina robije .
Slobodan Jovanović je umro 12. decembra 1958. u
Londonu daleko od svoje Otadžbine.
Slobodan
Jovanović je od 1900. bio redovan profesor državnog
prava Pravnog fakulteta u Beogradu. Rektor Beogradskog
univerziteta bio je 1913.-1914. a predsednik Srpske
kraljevske akademije nauka i umetnosti od 1928. do 1931.
godine. Jovanovićevo delo veliko je u pravnim
naukama i sociologiji ali naročito je značajan
njegov doprinos istoriografiji. Znamenitim delima posvećenim
istoriji Srbije od 1838. do 1903. Jovanović stvara
okosnicu srpske istorijske literature, pruža prvu
periodizaciju devetnaestovekovne istorije Srbije, i
formira stil koji će značajno uticati na buduću
nacionalnu istorijsku nauku. Monumentalni rad započinje
studijom
Ustavobranitelji i njihova vlada (1912.), nastavlja je knjigama Vlada
Miloša i Mihaila
(1923.), Vlada Milana Obrenovića I-II (1926,1927) i završava Vladom Aleksandra Obrenovića I-III.
Oslonjen na arhivsku
građu,
ali više
na samostalno istraživanje i razgovore
sa savremenicima i
učesnicima
stvara delo koje
služi ujedno
i kao vrsta
izvora . Ako devetnaesti vek možemo, po uzoru na klasične obrasce, nazvati vremenom Srpske vrline
Slobodan Jovanović za nju ima rolu koliko jednog
Livija toliko i Plutarha. Poznati su i Jovanovićevi
istorijski ogledi. Godine 1920. piše delo Vođi
Francuske revolucije, biografiju Gledstona, Svetozara
Markovića, Vladimira Jovanovića…
U
izgnanstvu Slobodan Jovanović nastavlja i sa
doprinosima istoriografiji. Većina njegovih
biografskih ogleda koja je tada nastala (o Nikoli Pašiću,
Milovanu Milovanoviću,
Stojanu Novakoviću, D.D. Apisu, Ljubomiru
Nenadoviću, Jovanu Skerliću, Urošu Petroviću
…) sakupljena je i objavljena 1962. pod naslovom Moji
savremenici. Značajne su i njegove uspomene
objavljene u Zapisima o problemima i ljudima 1941.-1944.
objavljen tek 1976 . godine. Istoriografiji ne pripada
ali na nju svakako može značajno da utiče
njegov sociološki spis O totalitarizmu objavljen 1952.
godine.
Životopis
Slobodana Jovanovića slika je Balkanskog dvadesetog
veka. Slavljen
i progonjen.
– to je siže njegovog života. On nije bio ni
progonjen zato što je slavljen, niti slavljen zato što
je progonjen. Za razliku od mnogih tragičnih ličnosti
u istoriji, razlog i slavi i progonu Jovanovićevom
bila je njegova veličina. Veličina koja je
nastala izvan i pre njegovog bavljenja politikom i koju
njegovi gonitelji nisu razumeli ali su njenu snagu osećali.
Ipak, retki su bili otvoreni glasovi kritike Slobodana
Jovanovića. jedan od kritičara dr Lazar
(Lazica) Marković, blizak Pašićev i potom
Mihajlovićev saradnik, neće zaboraviti da u
svojim memoarima, napisanim na pet hiljada listića
toalet papira u komunističkoj tamnici koja mu je
postala grobom, spomene kako je njegov nesuđeni
sapatnik bio otvoreno nenaklonjen radikalima. Isto su međutim,
mogli da ustvrde i liberali kojima je Jovanović,
makar porodično trebao da pripada. I rekli
bi,svakako, da su i dalje postojali.
Balkanski
političari koji predvode narode hude sudbine uvek
su očekivali da im istorija bude naklonjena.
Svesni, biće, nesklonosti istorije, neki od njih su
postali neraspoloženi prema istoričarima. Tako je
Slobodan Milošević, sadašnji predsednik SRJ,
krajem osamdesetih godina dvadesetog veka, kao prvak
beogradskih komunista, zalažući se da ne budu
objavljena sabrana dela Slobodana Jovanovića,
tvrdio kako je Jovanović izdajnik, uveren da
njegova dela neće nikoga zainteresovati u slobodarskom
Beogradu..
|